Eenzaamheid was een belangrijk onderwerp voor de coronacrisis en die hebben we nog niet voldoende kunnen oppakken. Het voorkomen van eenzaamheid werd niet aantoonbaar beter. We misten iets, onze aanpak was niet voldoende.
Maar de aanpak van eenzaamheid tijdens de coronacrisus schept mogelijkheden voor de toekomst. Misschien maakt het coronavirus de wereld dan toch een stukje beter !
Wanneer ben je eenzaamheid
Je af en toe eenzaam voelen, hoort bij het leven. Vaak gaat dat gevoel vanzelf over. Anders is het als eenzaamheid aanhoudt.
Eenzaamheid is een breed begrip, eenzaamheid is ook een persoonlijk begrip. Een persoon met enkele sociale contacten kan zich heel eenzaam voelen terwijl een ander dit een fijne manier van leven vindt.
Je kunt je eenzaam voelen door het gemis aan persoonlijk contact. Veel ouderen zijn eenzaam omdat ze een partner missen, de één heeft veel sociaal contact nodig de ander kan zich prima alleen vermaken.
Maar ook het niet begrepen voelen kan de oorzaak zijn waarom mensen en vooral jongeren in een isolement kunnen komen en zich eenzaam voelen.
Eenzaamheid kan leiden tot serieuze gezondheidsproblemen zoals depressie, alcoholverslaving, slaapstoornissen en hart- en vaatziekten.
Tijdens de coronacrisis wordt het gevoel van eenzaamheid ontzettend versterkt.
“Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Het kan zijn dat het aantal contacten dat men heeft met andere mensen geringer is dan men wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de gerealiseerde relaties achterblijft bij de wensen.” Prof. De Jong Gierveld
Feiten en cijfers eenzaamheid
Eén miljoen Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Ook als je samenwoont kun je eenzaam zijn. Uit cijfers blijkt dat 7% van de samenwonenden zich eenzaam voelt. Maar verreweg de meeste mensen die zich eenzaam voelen hebben geen partner.
Het CBS geeft aan dat het percentage eenzame mensen zeker niet verbeterd is.
Eenzaamheid voor de coronacrisis
Het laatste jaar was er veel aandacht voor eenzaamheid. De artikelen vlogen over het internet en het was in diverse talkshows, zoals DWDD “hot” nieuws. Op deze internetsite https://www.movisie.nl/eenzaamheid kun je ook veel lezen over eenzaamheid onder ouderen. Maar ook eenzaamheid onder jongeren is een groot probleem. Zie hiervoor de website https://www.join-us.nu/
In de diverse gemeentes zijn de welzijns organisaties druk bezig om aan dit onderwerp aandacht te besteden. Vanuit provincie worden er gelden beschikbaar gesteld voor allerlei initiatieven. Er zijn vaak voldoende activiteiten waar ouderen of jongeren naar toe kunnen. Buurthuizen, sportclubs of andere ontmoetingsplekken worden ingezet om samenkomsten te organiseren. Helaas ontbreekt wel vaak de coördinatie van al deze activiteiten. De provincie Overijssel heeft bijvoorbeeld subsidiegelden beschikbaar gesteld voor het opstarten van een project opgestart Dag!enDoen! https://www.dagendoen.nl/. Met als doel om mensen te motiveren deel te nemen aan de maatschappij door alle activiteiten op een overzichtelijke manier bij de mensen te brengen.
Gemeenten en andere instellingen hebben ook steeds meer de focus verlegd om het onderwerp eenzaamheid aan te pakken. Er zijn ouderenadviseurs die inwoners bezoeken, een luisterend oor bieden en advies kunnen geven. Er zijn speciale hulplijnen, de ouderenbonden besteden er aandacht aan. De bewustwording dat eenzaamheid aantoonbaar leidt tot gezondheidsklachten en dus hogere zorgkosten is ook een motivatie geweest van de gemeenten om hierop groots in te zetten. Zeker nu de zorgkosten steeds verder oplopen en de tekorten bij de gemeenten meer zijn dan ooit tevoren.
Ontmoetingen worden door ook diverse maatschappelijke ondernemingen gemotiveerd door bijvoorbeeld inzetten van koffieplek in de supermarkt, organiseren van reizen, jongencentra, sportevenementen, etc. Allemaal initiatieven om mensen uit de eenzaamheid te halen.
En toch missen we iets!
Er is namelijk genoeg aanbod van activiteiten, maar de mensen die daadwerkelijk eenzaam zijn maken hier nog onvoldoende gebruik van. Eenzaamheid is nog steeds een groot probleem en de cijfers laten nog geen grote dalingen zien, ondanks al onze initiatieven en activiteiten.
Het blijkt dat de grootste uitdaging bij het bestrijden van eenzaamheid is om de mensen ook daadwerkelijk te bereiken die eenzaam zijn. Wie zijn deze mensen en hoe kunnen we deze mensen bewegen om actief te zijn als ze zich zelf niet aanmelden.
Voor veel mensen is het heel erg moeilijk om toe te geven dat ze eenzaam zijn, het blijft toch een soort stigma. Het voelt als falen wanneer je toegeeft dat je eenzaam bent. Falen in het leven, falen omdat je niet in staat bent sociale contacten te onderhouden. Dit is ook de reden waarom mensen zich niet vanzelf aanmelden bij diverse activiteiten waarbij eenzaamheid als thema wordt uitgedragen. Niemand wil de stempel “ik ben eenzaam” hebben. Dus niemand zegt dat hij/zij eenzaam is en daardoor blijven deze mensen in een isolement zitten zonder veel sociale contacten. Ze staan niet open om dingen te ondernemen, ze moeten bij de hand genomen worden. Persoonlijk uitgenodigd en uitgedaagd worden om een actieve houding aan te nemen.
Eenzaamheid tijdens de coronacrisis
Maar tot mijn verbazing valt in deze tijd van het coronavirus dit gevoel van falen weg. Het is geoorloofd, het voelt veilig om te zeggen dat je eenzaam bent, want heel Nederland leeft zonder sociale contacten. Mensen staan open om gebeld te worden om een praatje te maken of om andere dingen te ontdekken.
Daarnaast zie je grote groepen mensen die iets willen doen voor de medemens. Waar het voorheen moeilijk was om vrijwilligers te werven voor begeleiden van activiteiten en diensten is er nu een veelvoud van aanbod van mensen die iets willen betekenen voor mensen die in isolatie zitten. En het zijn niet alleen de mensen die veel tijd hebben omdat ze niet kunnen werken. Ik zie ook veel moeders met meerdere kinderen thuis die toch proberen tijd te maken voor de kwetsbare doelgroep. De crisis creëert een grote mate van verbondenheid. Iedereen is met hetzelfde onderwerp bezig en we voelen ons verbonden door het virus. We strijden samen tegen een onzichtbare vijand.
Dit maakt hele andere gevoelens los bij mensen. Het is meer een wij- gevoel in plaats van de ik-maatschappij.
Nieuwe initiatieven
Zo worden in heel Nederland allerlei initiatieven ontwikkeld om juist deze “nieuwe” vrijwilligers te koppelen aan de kwetsbare doelgroep die nu in een isolement zitten. Uiteraard gebeurd dat nu niet door fysieke activiteiten maar door digitale mogelijkheden. Er wordt gebeld door de vele vrijwilligers naar ouderen en dat wordt heel erg op prijs gesteld. Naast het doel van een praatje maken worden ook daadwerkelijk hulpvragen beantwoord, doorverwezen of zelf opgelost. Ik hoor veel positieve verhalen van mensen die bellen en gebeld zijn. We maken ineens contact met elkaar, 1 op 1 gesprekken alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, maar dat was het helaas niet meer. Er worden meerdere contactmomenten afgesproken voor de komende weken. Mensen luisteren echt naar elkaar!
Ook brengt het creativiteit naar boven om op een andere manier aandacht aan elkaar te besteden. Het watsapp beeldbellen wordt massaal ontdekt door de oudere doelgroep omdat kinderen, kleinkinderen of de vrijwilliger dit motiveert en de behoefte van de oudere aan contact veel groter is.
De iPad wordt geïntroduceerd voor digitale spellen of een kwebbellijn. Het zijn allemaal digitale mogelijkheden die nu steeds belangrijker worden en de noodzaakt maakt dat de ouderen ervoor open staan om het te leren.
Stimuleringsmaatregelingen
Het ministerie van VWS maakt direct geld vrij voor extra digitale toepassingen voor ondersteuning en zorg op afstand aan thuiswonende kwetsbare ouderen en mensen met een chronische ziekte of beperking. Binnen de Stimuleringsregeling E-health Thuis (SET) is een speciale noodregeling ingericht: SET Covid-19. De regeling is bedoeld voor zorg- en welzijnsorganisaties die nu extra willen investeren in digitale zorg op afstand.
Minister Hugo de Jonge geeft aan dat contact in de zorg voor kwetsbare ouderen juist nu heel belangrijk is: “Nu door de corona-maatregelen de zorg soms lastig te realiseren is, moeten we alles uit de kast halen om de digitale instrumenten te benutten die al voorhanden zijn.” De zorg aan thuiswonende kwetsbare ouderen of mensen met een chronische ziekte of beperking staat onder druk door het Covid-19 virus en de maatregelen om verspreiding te voorkomen. Zorgaanbieders hebben daarom behoefte aan meer technologische mogelijkheden om snel zorg op afstand te kunnen bieden of om mantelzorgers te ondersteunen bij hun zorgtaken”.
Eenzaamheid na de coronacrisus
Maar hoe zou het gaan als we geen gezamenlijke vijand meer hebben en het coronavirus verslagen is? Zijn er dan nog zovelen die de eenzame en kwetsbare doelgroepen willen helpen ondersteunen?
Waarschijnlijk pakt iedereen na het coronavirus weer het gewone leven op. Gaan we weer gejaagd aan het werk, moeten we sporten, oppassen, overwerken en vergaderen. En heeft niemand meer tijd voor elkaar.
Maar we hebben wel allerlei nieuwe initiatieven ontwikkeld die ook inzetbaar zijn na de crisis. Deze nieuwe initiatieven zijn ook veel meer toekomst bestendig bij de nieuwe generatie ouderen dan de vele huidige activiteiten.
De nieuwe generatie ouderen zal niet meer warmlopen voor elke dinsdagavond een bingo of een rummicub spel. Deze ouderen zijn veel meer digitaal gericht, hebben andere behoeften en zoeken andere zingeving. Maar wat wel blijft is de behoefte aan sociaal contact.
Daarom hoop ik dat bij al deze nieuwe vrijwilligers de positieve ervaring van het elkaar helpen blijft leven. Dat mensen eerder geneigd zijn om naar elkaar om te kijken en echt contact te maken. Dit vergt een klein beetje energie maar je krijgt er enorm veel voor terug. Vele vrijwilligers ervaren nu aan de lijve dat dit voldoening geeft. Je hoeft geen hoogdravende dingen te doen om voldoening te krijgen in je dagelijkse bestaan. Daarvoor zijn geen dure cursussen nodig of hele coaching sessies. Het kan door simpele dingen, namelijk elkaar helpen ! Het zaadje is gepoot tijdens de coronacrisis. Eenzaamheid en coronacrisis.
Misschien maakt het coronavirus de wereld dan toch een stukje beter !
Misschien zijn onderstaande artikelen ook interessant om te lezen:
No responses yet